DOĞUM SONRASI BORÇLANMADA YENİ HAKLAR YOLDA

SORU: Annem 1955 doğumlu. 3 çocuk annesi. Doğumlardan sonra 1998’de ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başladı. Bu doğumlar için borçlanma yapması mümkün mü?

CEVAP: Mevzuatımıza göre, sigorta başlangıç tarihinden sonraki doğumlarda, doğum tarihinden sonraki iki yıllık sürede prim ödenmeyen günler borçlanılabilir. Bir doğum için 720 gün, en fazla iki doğum borçlanılarak toplam 1440 gün kazanılabiliyor.

Annenizin 3 doğumu da sigorta başlangıç tarihinden önce olduğundan, doğum borçlanması yapması mümkün değil.

Şu sıralar üzerinde çokça konuşulan kadın istihdamı teşvik paketinde, doğum borçlanması ile ilgili hususlara yer veriliyor. Özellikle nüfus artışını teşvik bağlamında, yeni düzenlemede doğum borçlanma sayısının üçe çıkacağı konuşuluyor. Bu sigortalı kadınların 720 gün daha fazla prim toplamalarına neden olacak. Bu yönüyle oldukça olumlu.

Bir diğer değişiklik ise, uzun zamandır söylediğimiz, ısrarcı olduğumuz, sigorta başlangıcı öncesinde yapılan doğumların da borçlanılabilmesi. Erkekler sigorta öncesi yaptıkları askerlik hizmetini borçlanabiliyorlarsa, kadınlara da sigorta öncesi yaptıkları doğumları borçlanma hakkı tanınmalıdır. Gelen bilgiler düzenlemenin bu yönde çıkacağı şeklinde. Bakalım, bekleyip göreceğiz.

Devlette çalışan kaç yılda ikramiye alıyor?

SORU: Adalet Bakanlığı’nda Emekli Sandığına tabi memur olarak 9 yıl çalıştım. Daha sonra kardeşimle kendi işimizi kurduğumuz için memuriyetten ayrıldım. Devlette geçen süreye dair ikramiyemi alabileceğimi söylüyorlar, bu hakkım var mı?

CEVAP: Bu konuda Anayasa Mahkemesine çok sayıda başvuru yapılmış, mahkemenin daha önceki kararlarında olduğu gibi, devlette çalışıp ayrılanlara ikramiye yolu açılmıştı. Ancak mahkemenin çalışanlar için olumlu olan son kararına rağmen, yapılan nihai yasal düzenleme ile ikramiye yolu belli bir süre çalışıp ayrılanlar için kapandı. Bu yasal düzenlemeyle, memurluktan ayrılıp, SSK veya Bağ-Kur’dan hizmet birleştirmek suretiyle emekli olanların emekli ikramiyesi ödenme şartları, işçilerin ‘kıdem tazminatı’ ödenme şartlarına bağlanarak, 15 yıldan az süre hizmet süresi olan sizin gibi eski memurların emekli ikramiyesi almalarına engel olundu. Bu durumda siz de 9 yıllık memuriyet süreniz için emekli ikramiyesi alamazsınız.

İŞTEN AYRILAN NE YAPMALI?

SORU: İşimden yeni ayrıldım, eşim de sigortalı çalışmıyor. Sağlık hakkından yararlanmak için mutlaka para mı ödememiz lazım?

CEVAP: 5510 sayılı Kanun’a göre zorunlu sigortalı olarak çalışanların işten ayrıldıkları tarihten 10 gün sonra sigortalılık nitelikleri sona ermektedir. Ancak bu durumdaki sigortalılar için, bir yıl içerisinde 90 gün primlerinin olması halinde genel sağlık sigortalısı olarak 10 günden sonraki 90 gün süreyle prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın sağlık yardımları alma hakkı devam eder.

Yani bu durumda, sigortalılık niteliğini yitireceğiniz tarihten (işten ayrıldığınız tarihi takip eden 10 günden) geriye doğru bir yıllık süre içinde 90 gün prim ödemeniz varsa 90 gün daha sağlık yardımı alabilirsiniz.

Sonuç olarak, toplamda 99 gün sağlık yardımı almanız mümkün. Ancak hemen ifade edelim, bu süreyi tamamladıktan sonra, zorunlu genel sağlık sigortası kapsamına gireceksiniz. Çünkü 1 Ocak 2012 tarihinden sonra, genel sağlık sigortası herkes için zorunlu hale geldi. Siz ve sizin durumunuzda olanlar gelir testine girerek, testin sonuçlarına göre, prim ödemeden ya da ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanacak.

Cem Kılıç