"ÇOCUKLARDA OBEZİTE SON DERECE TEHLİKELİ"

Doçent Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı’yla Hülya Polat’ın yaptığı söyleşinin tamamını aşağıdaki ses dosyasından dinleyebilir, daha çok bilgi edinebilirsiniz;

Anadolu Sağlık Merkezi Nefroloji uzmanı Doçent Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı'ya göre, çocuklarda obezite son derece tehlikeli ve çok ciddi hastalıklara neden olabiliyor.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Dr. Neşe Bıyıklı, sağlıklı ve dengeli beslenmeyle spor sayesinde çocuklarda obezite, hiper tansiyon ve böbrek hastalıklarının önlenebileceğini veya en azından kontrol altında tutulabileceğini söylüyor.

Doçent Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı’yla Hülya Polat’ın yaptığı söyleşinin tamamını aşağıdaki ses dosyasından dinleyebilir, videoyu izleyerek daha çok bilgi edinebilirsiniz.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Doç Dr Neşe Karaaslan Bıyıklı’dan çocuklarda yüksek tansiyon ve böbrek hastalıkları konusunda tavsiyeler

Çocuk Böbrek Hastalıkları

Böbrekler vücudumuzun süzme işini yapan organlardır. Sırt bölgemizde, bel omurlarının yanında yer alırlar. Böbrekler vücudumuz için gerekli olan sıvı ve maddeleri tutarlar, vücuttan atılması gereken zararlı maddeleri atarlar. Böbreklerde süzülen atık maddelerin önemli bir bölümü, gıda maddelerinin kullanılmasından sonra ortaya çıkan azotlu atıklardır (üre, ürik asit, amonyak gibi). İlaçlar, gıdalardaki katkı maddeleri vb maddeler de vücuttan genellikle böbrekler yolu ile uzaklaştırılır. Böbrekler ayrıca vücudumuzun su ve tuz dengesini ayarlar, kan basıncını (tansiyon) düzenler, kan yapımı ve kemik yapısı ile ilgili hormonlardan sorumludur.

Böbreklerden geçerek vücuttan uzaklaştırılması gereken maddeler idrarı oluşturur. İdrar önce böbrek içinde havuzcuk (pelvis) alanında toplanır ve idrar yolu (üreter) aracılığı ile idrar kesesine (mesane) akar. İdrar kesesinde biriken idrar kısa idrar yolu ile (üretra) vücudun dışına atılır.

Çocuklarda böbrek hastalıklarının belirtileri nelerdir?

• Kırmızı ya da kahverengi idrar yapma
• Göz kapakları, yüz, bacaklarda şişlik
• Karın ağrısı
• Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, idrar kaçırma
• Ateş
• Çok su içme, çok idrara çıkma
• İdrar miktarının aniden azalması
• İştahsızlık
• Tekrarlayan kusmalar
• Büyümede duraklama
• Halsizlik
• Solukluk

Hangi çocuklar böbrek hastalıkları yönünden risk altındadır?

• Sık idrar yolu iltihabı geçirilmesi
• İdrar yolu iltihabına bağlı böbreklerde yara olması
• İdrar yolları ve/veya böbreklerde genişleme olması
• Tek böbrek
• İdrar testinde protein görülmesi
• Hipertansiyon
• Ebeveyn hipertansiyonu
• Düşük doğum ağırlığı, prematürite
• Ailede böbrek taşı, nefrit, idrar yolu problemi olanlar

Çocukları böbrek hastalıklarından korumak mümkün mü?

• Sağlıklı yaşam için gerekli önlemler, böbreklerin sağlıklı kalmasına yardımcı olur.
• Bol su içilmesi önemlidir.
• Tuzlu yiyeceklerden sakınmak gerekir. Tuz tansiyon yükselmesine yol açar.
• İdrar yapma alışkanlığı çok önemlidir. Sıkışmadan 3 saat ara ile idrar yapmak gerekir.
• Genital bölge temizliğine dikkat edilmelidir.
• Düzenli aralıklarla sağlam çocuk takipleri yapılmalı, riskli durumlarda çocuk nefrolojisi uzmanına başvurmalıdırlar.

Böbrek hastalıklarından şüphe edildiğinde hangi testler yapılır?

• İdrar, kan ve kan basıncı değerlendirmeleri ile böbrek hastalıklarına dair erken bulgular saptanabilir.
• Doktorunuz üriner sistem ultrasonografisi ile bazı özel böbrek filmlerinin çekilmesini de isteyebilir.

Çocuklarda sağlıklı kan basıncı değerleri nedir?

Çocuklarda normal kan basıncı değeri, en az üç ölçüm ortalaması sistolik ve/veya diyastolik kan basıncının yaşa, cinse ve boya göre 90. persantilin altında olması ile tanımlanır.

Örneğin 2 yaşında, 50. persantilde boy uzunluğu olan kız çocukta normal kan basıncı değeri en yüksek 101/59 mm Hg, 6 yaşında 75. persantilde boy uzunluğu olan erkek çocukta normal kan basıncı değeri en yüksek 115/75 mm Hg, 17 yaşında 90. persantilde boy uzunluğu olan bir kız çocukta normal kan basıncı değeri en yüksek 120/80 mm Hg olmalıdır.

Bu değerlerin üzerinde ise “Hipertansiyon” (yüksek kan basıncı) olarak tanımlanır.

Bebeklerde ve çocuklarda hipertansiyon görülme sıklığı nedir?

Hipertansiyon dünya çapında önemli bir sağlık sorunudur. Çocuklarda görülme sıklığı % 3 – 5 olarak bildirilmektedir. Son yıllarda hızla artan obezite ile birlikte okul çocuklarında hipertansiyon sıklığı da artmıştır.

Çocuklarda hipertansiyon görülme nedenleri nelerdir?

Çocuklarda böbrek ile ilgili hastalıklar, obezite, kalp hastalıkları, endokrin bozukluklar (hormon hastalıkları), sinir sistemini etkileyen durumlar, ilaçlar, akciğer hastalıkları hipertansiyona yol açabilir.

Hipertansiyon nedenleri yaş grubuna göre değişiklik gösteriyor mu?

Yenidoğan bebeklerde hipertansiyon sıklıkla böbrek damar hastalıklarına, böbreğin yapısal bozukluklarına, aort kapakçığı bozukluklarına, akciğer gelişim bozukluklarına ve ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkar. 1-6 yaş arası çocuklarda ise böbrek parenkim hastalıkları, böbrek damar hastalıkları, aort kapakçık bozuklukları, endokrin hastalıklar, tümörler ve esansiyel (nedeni bilinmeyen) hipertansiyon görülebilir. 6 yaşından sonra ise esansiyel hipertansiyon ve böbrek parenkim hastalıkları ön plana geçer.

Günümüz beslenme alışkanlıkları ve yaşam şekli hipertansiyonu tetikliyor mu?

Diyet tuz içeriğinin fazla olması, hazır gıda tüketimi, obezite, hareketsiz yaşam (TV– bilgisayar), stres, kafein hipertansiyonu tetiklemektedir. Obezite hipertansiyon gelişiminde bağımsız bir risk faktörüdür.

Hangi çocuklar daha fazla risk altında bulunuyor?

Prematüre ya da düşük doğum ağırlığı ile doğan çocuklar, yenidoğan döneminde göbek kateterizasyonu yapılmış çocuklar, yineleyen idrar yolu enfeksiyonu olan çocuklar, fazla kilolu çocuklar, şeker hastalığı ya da insülin direnci olan çocuklar, uyku düzensizlikleri, uyku apnesi olan çocuklar, guatrlı çocuklar, ailede hipertansiyon / enfarktüs / inme / böbrek yetersizliği öyküsü olanlar da hipertansiyon gelişme riski daha fazladır.

Bu nedenle bu çocukların düzenli aralıklarla kan basıncı ölçümleri yapılmalıdır.

Anne-babaların hangi belirtilere dikkat etmeleri gerekiyor?

Baş ağrısı, burun kanaması, görme bozukluğu, baş dönmesi, büyüme geriliği, okulda başarısızlık, nöbet (havale), halsizlik, huzursuzluk, kilo kaybı, terleme, çarpıntı yakınmaları olan çocuklar çocuk doktoru ya da çocuk nefrolojisi uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Kafa ya da karın travması öyküsü, idrar yolu enfeksiyonu öyküsü, böbrek taşı öyküsü olan çocukların takipleri sırasında kan basıncı ölçümleri yapılmalıdır. Hipertansif çocukların rutin muayene sırasında rastlantısal olarak da tanı alabileceği hatırda tutulmalıdır.

Hipertansiyon saptanan çocuklar nasıl değerlendirilmelidir?

Bir çocukta hipertansiyon belirlendi ise, tanının doğrulanması, hipertansiyon nedeninin belirlenmesi, hedef organ hasarı gelişip gelişmediğinin saptanması, altta yatan risk faktörlerinin varlığı mutlaka araştırılmalıdır.

Kan sayımı, böbrek fonksiyon testleri, kan şekeri, elektrolitler, lipid profili, idrar tahlili, idrar kültürü, 24 saatlik kan basıncı monitorizasyonu, üriner sistem ultrasonografisi, ekokardiyografi, tiroid ve diğer hormon testleri incelenmelidir. Tedavi ve izlem programı çocuk hekimi, çocuk nefrolojisi uzmanı ve çocuk kardiyoloji uzmanı ile birlikte planlanmalıdır.

Çocuklarda hipertansiyon fark edilmez ise hangi durumlar gelişebilir?

Hipertansiyonda hedef organ hasarı dediğimiz bozukluklar, beyin, göz, kalp, böbrek ve damarlarda ortaya çıkmaktadır. Zihinsel yeteneklerde bozulma, damarlarda sertleşme (ateroskleroz), görme bozukluğu, idrarla albumin kaçağı (proteinüri), kalp duvarlarında kalınlaşma, kalp kasılmalarında bozulma gibi ciddi durumlar meydana gelebilir.

Hipertansiyon nedenlerine göre tedavileri nasıl yapılıyor?

Diyet (sodyum kısıtlanması, mineral desteği, hiperlipidemi önlenmesi), spor, sigarasız yaşam, ideal tartı sağlanmalıdır. Yaşam tarzı değişiklikleri, düzenli kan basıncı izlemi, hasta ve aile eğitimi ile çocuklar ve gençler sağlıklı yaşama hazırlanmalıdır.

Hipertansiyon hedef organ hasarına yol açmış ise, ciddi belirtiler varsa, şeker hastalığı varsa, böbrek – kalp – endokrin hastalıklar ile birlikte ise ilaç tedavisi gerekebilir.

Damar bozukluğu (darlık gibi), tümör varlığında ise cerrahi tedavi gerekebilir.

Çocuklukta hipertansiyonu olan çocuklar erişkinlikte hangi açılardan daha fazla risk altındadır?

Çocukluk çağındaki hipertansiyon, erişkin hipertansiyon gelişeceğini belirleyen en iyi göstergedir. Hipertansif ve prehipertansif çocuklarda tanı sırasında ve ileri yaşlarda daha sık kalp, damar, göz ve böbrek hastalıkları görülür.

Hipertansiyon ömür boyu sürebilen bir bozukluktur (lifelong disoder), mutlak izlem gerektirir.