BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ OTOMATİKLEŞİYOR

Rahim AK

Başta Orta Vadeli Plan (OVP) olmak üzere hükümetin son 1 yıldır üzerinde önemle durduğu konu tasarrufun artırılması için Bireysel Emeklilik Sistemi'nin geliştirilmesi. Bunun için ilk akla gelen yapı BES'in otomatik hale gelmesi. Son günlerde birçok bakan da BES'in geliştirileceğini ısrarla dile getiriyor. Şimdiye kadar bilinen, işe yeni başlayanların otomatik olarak BES'e dahil edileceği ve 3 ya da 6 aylık bir deneme sonucunda isterlerse çıkacakları yönündeydi. Türkiye'de 1 yıl içinde işe yeni başlayanların sayısı 700 bin ile 800 bin arasında. Böylece işe girer girmez otomatik olarak sisteme dahil edileceklerin tümü sistemde kalsa bile ayda 70 milyon yılda ise 840 milyon liralık bir birikim meydana gelecek. Bu tutar ise bakanların ve hükümetin üzerinde ısrarla duracağı büyüklükte görülmüyor.

ENFLASYONİST ETKİ ORTADAN KALKACAK

Otomatik katılımın ekonomiye can suyu olması için çok daha büyük rakamların söz konusu olması gerekiyor. İşte o rakamların gerçekleşebilmesi için otomatik katılımda şimdi daha geniş katılımlı otomatik BES fikri ağırlık kazanmaya başladı. Buna göre sadece yeni başlayanlar değil memurlar dahil hala BES'e üye olmayan tüm çalışanların otomatik olarak sisteme girmesinin sorunu çözebileceği düşünülüyor. Şu anda 6 milyonu geçen BES katılımcılarının 4 milyonunun çalışanlar olduğu hesaplanıyor. Tarım, inşaat ve kayıtsız hizmet çalışanları çıktığında 26 milyonluk çalışanın 18 milyonunun BES'e uygun olacağı ve mevcut 4 milyon göz önüne alındığında 14 milyon kişinin otomatik BES'lenebileceği hesaplanıyor.

Eğer bu gerçekleşirse 14 milyon otomatik katılımcı sadece BES değil ekonomi için de sihirli dokunuş olacak. 6 ay zorunlu olması planlanan kesintiler kişi başı 100 lira bile toplanmış olsa ayda 1.4 milyar 6 ayda ise 8.4 milyar yapıyor. Bu para piyasadan çekilmiş olacak.

BORSAYA DOPİNG OLUR

Böylece 1.300 liraya çıkarılan asgari ücret artışının enflasyona yaptığı katkı ortadan kaldırılacak. Bir nevi sterilizasyon sağlanacak. Tabii enflasyonun düşmesi ile asıl hedef olan faizlerin indirilmesi ve ekonomik büyümeye ivme verilmesi plan dahilinde.

İkinci hedef ise, otomatik katılanların yarısının 6 ay sonra parasını alıp sistemden çıkması ihtimali bile gerçekleşse yıllık toplanacak 8.4 milyar liralık yeni kaynakla sermaye ve para piyasalarına katkı sağlamak olacak. Otomatik katılımda toplam 5-6 fon olacağı ve sisteme girecekler risk profiline göre fonlara yönlendirileceği için genç çalışanlar borsa fonlarına gidecek. Böylece borsaya da ayda 700, yılda ise 4 ila 8 milyar lira kaynak girişi olma ihtimali artıyor. Yeni katılımcılar bono ve tahvili tercih etse bile bu piyasaya para girişi piyasa faizlerini aşağı çekecek.

14 MİLYON ÇALIŞAN OTOMATİK BES'LENİRSE 16.8 MİLYAR TOPLANACAK

*BES'e otomatik katılım için sayısı yılda 800 bin olan yeni işe başlayanların değil hala BES'te olmayan 14 milyon çalışanın dahil 1edilmesi fikri ağırlık kazandı

*14 milyon çalışandan toplanan aylık 1.4 milyar (yılda 16.8 milyar TL) para piyasadan çekileceği için asgari ücretin enflasyona yaptığı 2 etkiyi ortadan kaldıracak

*Paranın zorunlu olarak toplanacağı 6 ay boyunca 8.4 milyar birikecek. Sisteme giren gençler borsa fonlarına yönlendirileceği için 3 borsaya yıllık 4-8 milyar TL gelecek.