BİR MİLYON KİŞİ BUGÜN BU ENFEKSİYONU KAPACAK

Cinsel yolla bulaşan 30’dan fazla bakteri, virüs ve parazit var. DSÖ’nun tahminlerine göre mevcut vakalara her yıl 174 milyon trikomonas, 92 milyon klamidya, 62 bel soğukluğu, 12 milyon sifiliz katılıyor. HIV gibi başka virüslerin de eklenmesiyle yıllık toplam sayı milyara yaklaştığı tahmin ediliyor. CYBE’lere yol açan en büyük etken (yüzde 80) korunmasız cinsel ilişki. Yeni vakaların büyük çoğunluğuysa 15-49 yaşında.

CİNSEL BÖLGEDE KALMIYOR, KANSER YAPIYOR

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bu kadar önemli olmasının sebebi sadece cinsel bölgelerle sınırlı kalmaması, kısırlık, dış gebelik, kanser veya düşük gibi başka sağlık problemlerine de yol açması. Hatta anneden bebeklere geçmesi. Bu nedenle korunmak, şikâyetler ortaya çıktığında acilen tedavi olmak şart.

KADINLAR DOĞUŞTAN ŞANSSIZ

Kadınlar genital organlarının yapısı nedeniyle enfesiyona karşı daha duyarlı. Hastalık taşıyan bir erkekten kadına CYBE geçme olasılığı, hastalık taşıyan bir kadından erkeğe geçme olasılığından daha fazla. Ayrıca kadınların erken yaşta evlendikleri ve erken yaşta cinsel ilişki kurdukları toplumlarda yine kadınların enfeksiyonu kapma riski artıyor. Bu şanssızlıklara, uğradıkları cinsiyet ayrımcılığı ve sağlık hizmetlerinden daha az yararlanmaları da eklenince sorun büyüyor. Kadınlardaki seyrinin farklı olması da hastalığın gizli kalması ve tedavi olamamasına zemin hazırlıyor.

19 YAŞ ÜSTÜ ERKEKLERDE DAHA SIK

Araştırmalar 19 yaş üzerindeki erkeklerde CYBE sıklığının kadınlara göre daha fazla olduğunu gösteriyor. Erkeklerin cinsel olarak daha aktif olması, kadınlara göre daha fazla eş değiştirmesi, paralı seks yapmaları bu riski artıran faktörler.

ÇAPKINLIK YAPARKEN DÜŞÜNÜN

CYBE’nin bulaşmasında baş sorumlu cinsel ilişki. Birden çok partnerle korunmadan cinsel ilişkiye girilmesi CYBE yayılmasının en önemli nedeni. Bu tür ilişki biçimleri genellikle kadın veya erkek seks işçileriyle müşterileri arasında yaşanıyor.

ONLARI TANIYIN

Bel soğukluğu (gonore):  Karın içi iltihapları, kısırlık ve üreme organlarında apselerden sorumlu. Anneden bebeğe geçme marifeti var. Yeni doğan bebekte körlük, zatürree gibi hastalıklara yol açıyor. Hastalık bulaştıktan iki-üç hafta sonra belirtiler başlıyor.

Frengi (sifiliz): Bütün vücudu etkileyebiliyor. Fırsatını bulursa sinir sistemine zarar vererek körlüğe ya da sağırlığa yol açabilir. Kalp kasına zarar vererek kalp hastalıklarına, vücudun çeşitli yerlerinde tümör oluşumuna ve hatta ölüme neden olabilir. Anneden bebeğe geçme yeteneği var.

Şankroid: Yumuşak çıban olarak da biliniyor. Üreme organlarında ağrılı yaralar yapmasıyla tanınıyor.  Korkunç görünümlü çıbanlara neden oluyor.

Klamidya: Kadınlarda karın içinde yaygın iltihaplanmalara yol açmasıyla nam saldı.  Bu durum kısırlığa, üreme organlarında apselere neden oluyor. Doğum sırasında bebeğe de sıçrayıp akciğerlerinde ve gözlerinde iltihap oluşturuyor.

Trikomonas: Kadında tüplerde iltihaplanmaya neden oluyor. Geçici olarak kısırlığa da yol açabiliyor.

Herpes (genital uçuk): kadınlarda rahim ağzı kanserine, erkeklerde anüs kanserine neden oluyor. Başka marifetleri de var: İdrar yolu hastalıkları, menenjit... Doğum sırasında anneden alınan hastalık yüzünden bebek kaybedilebiliyor.

HPV (siğiller): HPV’nin 100 civarında türü var. Cinsel bölgede ortaya çıkan genital siğillere yol açarlar. Bazı türleri daha da tehlikeli: Kadınlarda rahim ağzında, erkeklerde penis ve anal bölgede kansere davetiye çıkarıyor.

Hepatit B ve C: Karaciğerde büyüme ve hassaslık, idrar renginde koyulaşma ve sarılık, ateş, kusma: Hoşgeldin Hepatit! Kesin tedavisi yok. Karaciğer iltihabı, siroz, karaciğerde kanser ve ölüme neden olabilir.

HIV/AIDS: Anneden bebeğe, hamilelik döneminde, doğum sırasında ya da sütle bulaşabilir. Vücudun mikroplara karşı korunma sistemini bozarak başka hastalıkların oluşmasına zemin hazırlar.

İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yoluna yerleşiyorlar. Hastalığın ilerlemesi üreme organlarına zarar verebiliyor. Anneden bebeğe geçebiliyor. Her iki cinsin üreme yeteneğini bozabiliyor.

ÇOK PARTNER RİSKİ KATLIYOR

Aşağıdaki riskli davranışlarda bulunmak, kondom kullanmadan vajinal, oral, anal cinsel ilişkiye girmek yakalanma olasılığını yükseltiyor:

* Sık partner değiştimek ve birden fazla partnere sahip olmak,

* Partnerin birden fazla cinsel eşinin bulunması,

* Son bir yıl içinde geçirilmiş CYBE öyküsü,

* Seks işçileri, onların müşteri veya kimlerle ilişkisi olduğu bilinmeyenlerle cinsel ilişkide bulunmak,

* CYBE belirtisi olanlarla cinsel ilişki sürdürmek,

* Para, mal ya da ilaç karşılığı cinsel ilişkiye girmek,

* Vajinayı kurutucu maddeler kullanmak. 

SEKS İŞÇİLERİNİN YÜZDE 33’Ü KONDOM KULLANMIYOR

Türkiye’deki 50’den fazla genelevde 3 bin 100 kadar kadın çalışıyor. Kayıtdışı çalışan kadın ve erkek seks işçilerinin sayısı tam bilinmiyor ama 100 bin olduğunu öne sürenler var. İncinebilir Gruplara Yönelik HIV ile İlgili Biyo-Davranış Araştırması seks işçilerinin davranışlarını inceledi. Araştırmaya katılan 655 kişiden 116’sı kadın seks işçisi, 196’sı travesti/transseksüel, 230’u erkeklerle seks yapan erkekler, 103’ü eroin, 47’si de solunum yoluyla alınan uyuşturucu kullanıcısı:

* Katılımcılar arasındaki ilk cinsel ilişki yaşı ortalama 15.6

* Kadın seks işçileri ayda ortalama 56 müşteriyle birlikte olurken, travesti/transseksüel seks işçileri 48.6 müşteriyle oluyor.

* Katılımcıların yüzde 60.7’si kondom kullandığını söylüyor. Kondomu en yüksek oranda (yüzde 76.7) travesti/transseksüel seks işçileri kullanıyor. Damariçi madde kullanıcılarıysa en az kondom kullanan grup: Yüzde 23.4. 

SAĞLIK BAKANLIĞI SAYILARI VERMİYOR, BÖYLE BİR ŞEY YOKMUŞ GİBİ DAVRANIYOR

Prof. Dr. Nuray Özgülnar (Halk sağlığlı uzmanı):  İnsanların CYBE konusunda bilgili ve bilinçli oldukları söylenemez. Hastalıkların isimlerini sayabiliyorlar, nasıl bulaştığını ise bilmiyorlar. Nasıl korunulabileceği konusunda durum daha da vahim. CYBE’lerin Türkiye’deki sıklığını bilmiyoruz. İstatistikleri, sayılarını bulmak güç. sağlık bakanlığı’nın sağlık istatistik yıllığında veri yok. Gerek sağlık kuruluşları gerekse de Sağlık Bakanlığı’nda konuya gereken önem verilmiyor. Örneğin CYBE önleme amaçlı kurulmuş izleme destek  komiteleri düzenli çalışmıyor daha doğrusu yakın dönemde hiç çalışmıyor.

Dr. Muhtar Çokar (İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı): Çok uzun zamandır CYBE Türkiye’de yok gibi davranılıyor. Risk altındaki veya savunmasız gruplar, yerli ve yabancı seks işçileri, erkeklerle ilişki kuran erkekler CYBE’lerle ilgili çalışılması gereken önemli gruplar. Hastalıkların sıklığı, kaç hasta olduğu, insanların güvenli cinsel ilişkiyle ilgili tutumlarını bilmek gerekiyor. Bunun için diğer hastalıklardan daha farklı bir izleme sistemi kurulmalı.

Mesude Erşan