Cem Kılıç

İşverenlere asgari ücret üzerinden teşvik getirilirken geçen sene sonunda uygulanan rakama normal şartlarda bu yıl gelecek artış oranı dikkate alındı. Buna göre bekar bir asgari ücretlinin eline geçen yıl 1.000 TL geçerken, bu rakam eğer seçim vaadi hiç verilmemiş olsaydı bu yıl asgari ücret 2016 yılı için ortalama yüzde 11 oranında artacağı için 1.116 TL olarak gerçekleşecekti. Bu rakamın işverene maliyeti de 1.660 TL olacaktı.

Hükümet bu varsayımdan hareketle işverene vereceği teşviki hesap etti. Net asgari ücret 1.300 TL olunca bu rakamın işverene maliyeti 1.935 TL oldu. 1.660 TL ve 1.953 TL arasındaki fark 275 TL oldu. İşte hükümet aradaki bu farkın yüzde 40'ını Hazine'den karşılayarak her bir asgari ücretli çalışan için işverene 110 TL verecek.

Örneğin; asgari ücret düzeyinde 10 çalışanı olan bir işyerinde işverene çıkacak 2.749,5 TL ilave maliyetin 1.100 TL'si Hazine tarafından karşılanacak.

Teşvik koşulları

İşverenlere sağlanan bu destekten işyerinde 2015 yılı itibariyle 1.300 TL ücret düzeyinin altında çalışan tüm işçiler ile asgari ücret düzeyinden yeni işe alınacak işçilerin de yüzde 10'u yararlanacak. Bu destekten yararlanma şartları şöyle:

- Asgari ücretli çalışmak.

- 2015'te SGK prim ve hizmet belgelerinde net asgari ücretin 1.000 TL ile 1.300 TL arasında bildirilmesi esas alınacak.

- Bir önceki yılın aynı aylarını esas almak şartıyla, işyerinde çalışan asgari ücretli sayısının yüzde 10 ilave artışına kadar destek sağlanacak.

- 1-9 arasında sigortalı çalıştıran işyerleri için de ilave asgari ücretli çalışan bir sigortalı daha istihdam etme avantajı getirildi. (Yüzde 10'dan yararlanamayacakları için bu destek sağlandı.)

- 2016'da yeni açılacak işyerlerinde asgari ücretli çalışacaklar için de bu kapsam geçerli.

- Özel sektör maden işyerleri de tek asgari ücret için bu destekten faydalanacak.

Hükümetin açıkladığı destek Hazine tarafından sağlanacak. Bunun için işverenlerin her ay SGK'ya bildirdikleri sigorta prim bildirgelerinden asgari ücretli başına 110 TL düşülerek tahsilat yapılacak, bu düşülen rakamlar yani destek tutarları daha sonra Hazine'den SGK'ya aktarılacak.

Yeni işe alınanlar

Bu destekten 8.5 milyon sigortalının yanısıra asgari ücret düzeyinden yeni işe alınacak yüzde 10'luk ilave sigortalı ile yeni açılan işyerlerindeki istihdam sağlanacakların yararlanacağı öngörülüyor. Yapılan tahminlere göre bu destekten 2016 yılında yaklaşık 10 milyon sigortalının yararlanması mümkün görünüyor.

Yeni asgari ücretin işverene toplam maliyeti yaklaşık 20.1 milyar TL'ye çıkıyor. (20.1 milyar TL'lik işveren maliyeti yüzde 11 asgari ücret artışına göre ilave yükü ifade etmektedir. Yüzde 11 artışlı brüt asgari ücret 1.413 TL olup, neti 1.116 TL.) Açıklanan teşvikle hükümet bu rakamın 9 milyar 733 milyon TL'sini Hazine'den karşılamış olacak. Diğer yandan eğer işverenler geçen yıl çalıştırdıkları asgari ücretli sayısını bu yıl yüzde 10 daha artırırlarsa bu sefer teşvik rakamının 10 milyar TL'yi geçmesi kesin gibi.

İşten çıkarmaya önlem

Asgari ücret artırılırken ilave istihdam yaratılması durumunda işverene ayrıca bir teşvik uygulanması istihdamın artması, en azından artan maliyetlerle azalmaması yönünde önemli bir hamle. Hükümet yüzde 10'luk ilave istihdama teşvik vermeyi taahhüt ederek, asgari ücretteki artış nedeniyle ortaya çıkacak işsizliği ve kayıtdışılığı bertaraf etmeyi planlıyor.

Asgari ücrette 2003 yılından bu yana reel olarak yüzde 69.49; kümülatif olarak yüzde 407.6 oranında artış gerçekleşti.

EUROSTAT (Avrupa İstatistik Ofisi) Temmuz 2015 verilerine göre Türkiye 425 euro ile Bulgaristan, Romanya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Slovakya, Polonya, Hırvatistan gibi AB üyesi ülkelerin de içiznde bulunduğu asgari ücret düzeyi 100500 euro aralığında olan 15 ülke içinde en yüksek asgari ücret düzeyine sahip ülke konumunda. Diğer yandan yapılan bu artışlara rağmen, ülkemizde uygulanan asgari ücret seviyesinin gelişmiş ülke ortalamalarının oldukça altında olduğu da bir gerçek.