Forum kapsamında düzenlenen "Küresel sağlıkta hakkaniyet" panelinde Kovid-19 ve küresel sağlıkta hakkaniyetin önündeki engeller tartışıldı.

Anadolu Ajansının (AA) "Global İletişim Ortağı" olduğu ve Belek Turizm Bölgesi'ndeki NEST Kongre Merkezi'nde gerçekleştirilen Antalya Diplomasi Forumu 2022'de "Küresel sağlıkta hakkaniyet" paneli düzenlendi.

TRT World Spikeri Melinda Nucifora moderatörlüğünde yapılan ve Kovid-19 salgını ve küresel sağlıkta hakkaniyetin önündeki engellerin tartışıldığı panele Liberya Dışişleri Bakanı Dee-Maxwell Saat Kemayah, Ruanda Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Vincent Biruta, Ürdün Prensesi Dina Mired ve yerli Kovid-19 aşısı TURKOVAC'ı geliştirme heyetinden Prof. Dr. Aykut Özdarendeli katıldı.

Liberya Dışişleri Bakanı Kemayah, Kovid-19 salgınının küresel sağlık alanındaki eşitsizlikleri ortaya çıkardığına işaret ederek, salgının süregelen yıkıcı etkilerinin kendi ülkesi dahil olmak üzere Afrika'da net şekilde hissedildiğini kaydetti.

Aşılara erişimdeki sorunlara ve eşitsizliklere temas eden Kemayah, şu ana kadar dünya genelinde uygulanan aşıların sadece yüzde 2,5'inin Afrika'da yapılabildiğini söyledi.

Kemayah, zengin ülkelerin ve G20 ülkelerinin aşıya kolay erişiminin olduğunu ve bu eşitsizliğin giderilmesi için çalışmaların yoğunlaştırılmasını gerektiğini kaydederek, "Afrika'nın sesinin duyulması gerektiğini düşünüyorum." dedi.

G20 ülkelerinin ahlaki sorumluluk taşıması gerektiğinin altını çizen Kemayah, bu ülkelerin diğer ülkelerle çalışarak sağlık sorunlarına nasıl değinebileceklerini düşünmeleri gerektiğini vurguladı.

Ayrıca Afrika ülkelerinin Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) salgın sürecindeki çabalarını ve liderliğini desteklediklerini belirten Kemayah, "DSÖ herhangi bir şekilde siyasete dahil edilmemeli." şeklinde konuştu.

Kemayah, DSÖ gibi çok uluslu kuruluşların desteklenmesine ve aşı milliyetçiliğiyle mücadele edilmesi gerektiğine dikkati çekerek, "Aşı milliyetçiliği sağlık sistemlerinin eşitsizliğinde kilit bir sorun." dedi.

Bakan Kemayah aşı konusunda Türkiye'nin de ülkelerine ve bölgeye destek verdiğini sözlerine ekledi.

-Kovid-19 salgınında liderlik ihtiyacı

Ruanda Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Biruta ise Birleşmiş Milletlerin (BM) düşük gelirli ülkelere Kovid-19 aşı desteği vermek amacıyla oluşturduğu COVAX aşı projesinin önemine değindi.

Projenin başarı yakaladığını belirten Biruta, destek verilen ülkelerde sağlık hizmetleri etkili olmadığı sürece aşıların ihtiyaç duyanlara düzgün şekilde iletilemeyeceğini kaydetti.

Biruta, COVAX'ın daha çok başarılı olması için liderliğin önemli olduğuna işaret ederek, sağlık hizmet ağının gelişmemiş olduğu yerlerde aşıların da yetmeyebileceğini söyledi.

Biruta, salgınlara karşı mücadele edebilmenin yolunun liderlik, altyapı, insan gücü ve güvenilir şekilde aşıların uygulanmasından geçtiğini dile getirdi.

COVAX'ı beklemeden aşı satın aldıklarını anlatan Biruta, "Hükümet olarak süreçleri kendimiz planladık ve topluma aşılarla ilgili eğitim vermeye başladık." dedi.

- "Aşıların milliyeti olmaz"

Ürdün Prensesi Mired, uzun yıllardır kanser ve bulaşıcı olmayan hastalıklar konusunda aktivist çalışmalar yaptığını söyleyerek, gelişmemiş ülkelerde kanser vakalarının yüzde 70'inin ölümle sonuçlandığını kaydetti.

Mired, sağlık alanındaki eşitsizlik nedeniyle pek çok ülkede tedaviye erişimin olmadığını aktardı.

Hastalıkların birbirinden ayrıştırılmaması gerektiğini kaydeden Mired, "Sağlık alanında hakkaniyetten bahsederken tüm hastalıklardan bahsetmeliyiz." şeklinde konuştu.

Mired, Kovid-19 salgınında önemli olanın aşının bulunması değil sağlık hizmetlerinde hakkaniyetin sağlanması olduğunun altını çizdi.

Uluslararası toplumun ilerleyen dönemde olası bir salgına karşı hazırlıklı olması gerektiğini ve aşıların patenti konusunun önemine değinen Mired, "Aşıların milliyeti olmaz." dedi.

Mired, aşının dağıtımında da siyasetin belirleyici olduğunu ifade ederek, hastalık ve salgınlarda toplumların siyasal süreçlerden etkilenmemesi için DSÖ'nün finansmanının güçlendirmesi gerektiğini söyledi.

- Aşı geliştirme

Yerli Kovid-19 aşısı TURKOVAC'ı geliştirme heyetinden Özdarendeli de dünyanın bugüne kadar pek çok hastalığı aşıyı kullanarak yendiğini hatırlattı.

Özdarendeli, salgınlara karşı en önemli aracın aşılama olduğunu aktararak, Kovid-19'a karşı bir yıl içerisinde acil kullanım lisansı alan pek çok aşının geliştirildiğini söyledi.

DSÖ'nün aşı konusunda lisans ve teknik bilgi paylaşım yapılmasını istediğini hatırlatan Özdarendeli, aşı geliştiren ülkelerin bunu yapmadığını belirtti.

Özdarendeli, aşı geliştirmede liderliğin önemine değinerek, TURKOVAC aşısında ayda bir milyon doz üretim yapılabildiğini bildirdi.

Aşı miktarının değil bu aşıların ihtiyaç duyanlara ulaştırılmasının problem olduğunu kaydeden Özdarendeli, "Kovid-19'dan almamız gereken ders yerli aşı kapasitesi ve küresel toplumun gereken adımları atması." dedi.