6 AYDAN UZUN SÜREN YORGUNLUGU CİDDİYE ALIN

Kronik yorgunluk sendromu, başlangıç tarihi tamolarak bilinmeyen bir yorgunluğun, en az 6 ay veya daha uzun süre devametmesiyle ortaya çıkan bir sorun. Avrupa ülkelerinde ve Amerika’da uzun yıllardır tanınan bu hastalığın tanınırlığı son yıllarda Türkiye’de de artıyor. Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dahiliye Klinik Şefi Doç. Dr. Özlem Harmankaya Kaptanoğulları, bir kişiye kronik yorgunluk sendromu tanısı koymak için tıbbi öykü, fiziki muayene, ruhsal durumve laboratuvar bulgularının bir arada değerlendirilmesi gerektiğini dile getiriyor.

Tıp dünyasında doktorların bir kısmı kronik yorgunluk sendromunun bir hastalık olduğuna inanmayıp ciddiyetini görmezden gelirken, bir kısmı da bunu psikiyatrik bir bozukluk olarak değerlendiriyor. Bunun başlıca sebepleri arasında henüz spesifik bir neden ortaya konmamış olması ve doktorların çoğunun bu hastalık hakkında bilgi sahibi olmamaları yer alıyor. Çoğu kez, açıklanmayan belirtiler yüzünden, hasta yanlışlıkla ‘psikiyatrik vaka’ olarak nitelendiriliyor.

AŞIRI STRESLİ İNSANLARIN HASTALIĞI
Bir insanın eğitimve gelir seviyesinin yüksekliği, her zaman olumlu anlamtaşımıyor. Bu özellikleri taşıyan kişilerde kronik yorgunluk sendromuna daha çok rastlanıyor. 30- 50 yaş arasındaki kişiler ve kadınlar, bu konuda daha fazla risk taşıyor. Doç. Dr. Kaptanoğulları, “Stresli yapıdaki ve ince düşünceli insanlarda kronik yorgunluk sendromu daha sık görülüyor. Mükemmeliyetçi yaklaşımlarıyla her şeyin kendi planları doğrultusunda olmasını bekleyenler, bu planlarda ufacık aksamalar olduğunda bile, kendilerini aşırı strese sokuyor. Bu tip insanlar, bu tutumlarından dolayı bu sorunu daha sık yaşıyor” diye konuşuyor. Stres günlük hayatın bir parçası olsa da, kontrol edilemeyen stres başka hastalıkların yanı sıra kronik yorgunluk sendromunun da en önemli nedeni olarak görülüyor.

DEPRESYONLA KARIŞTIRANLAR VAR
Öte yandan, depresyon ve kronik yorgunluk sendromu sıklıkla birbirine karıştırılıyor. Doç. Dr. Kaptanoğulları, “Hastalarda zamanla ruhsal bozukluk ve depresyon ortaya çıksa da, bu durumdepresyonda olan herkesin kronik yorgunluk sendromuna da sahip olduğu anlamına gelmez” diyor. Başlıca sebepleri arasında infeksiyöz ajanlar, bağışıklık sitemiyle ilgili sorunlar, hormonal nedenler, tansiyon düşüklüğü ve beslenme bozukluğu yer alan kronik bitkinlik; genel tıpta kronik yorgunluk sendromunun dışında birçok hastalığın belirtisi olarak görülüyor. Fakat kronik yorgunluk sendromunda, başka bir duruma bağlı olmayan ve dinlenerek geçmeyen bitkinlik ve tükenme hissi söz konusu oluyor. Aniden ve sinsi bir şekilde başlayan, dönemsel bir seyir izleyen ve 6 aydan uzun süren, sakatlayıcı fizik vemental bitkinlik; bu rahatsızlığın tipik özellikleri arasında bulunuyor. Henüz teşhis testi ve tedavisi bulunmayan bu sorunun nedeni tam olarak bilinmiyor.

KADINLARDA DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
KRONİK yorgunluk sendromu kadınlarda daha sık görülüyor. Bunun en önemli nedeni, gereğinden fazla sorumluluk alan insanlarda stres yükünün daha fazla olması. Özellikle büyük kentlerde ev, iş ve aile hayatının getirdiği yükler, kadınları erkeklere nazaran daha fazla yoruyor. Kronik yorgunluk sendromu, yüzde 70 oranında kadınları etkiliyor. Ayrıca, 30-50 yaş arasındaki kişiler de, bu sendromdan sık etkileniyor. Bu sendromun eğitimli, gelir seviyesi yüksek, çalışan kesimde ve beyaz ırkta daha çok görülmesi ayırıcı bir özellik olarak dikkat çekiyor.

ÇOCUKLAR DA MAĞDUR
KRONİK yorgunluk sendromu, çocuklarda da görülüyor. Belirtileri sıklıkla, sonbaharda okulların açıldığı dönemde ortaya çıkıyor. Günün tamamını okulda geçiren ve yoğun programları yüzünden stres düzeyi yüksek olan çocuklarda bu duruma daha sık rastlanıyor. Kronik yorgunluk sendromu yaşayan her 5 çocuktan birinin anne-babasının ayrılmış olması dikkat çekiyor. Okul stresine eşlik eden enfeksiyon hastalıklarının da, bu sendroma yol açtığı biliniyor. Kronik yorgunluk sendromu vakalarının dörtte üçü eylülaralık aylarında ortaya çıkıyor ve sınav döneminde artıyor. İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre kronik yorgunluk sendromu; özellikle nezle, grip ve mide ağrısı gibi enfeksiyonların sonucunda ortaya çıkıyor.

CEYDA ERENOĞLU